System gospodarczy to zbiór komponentów lub elementów składających się z jednostek gospodarczych, podmiotów i instytucji, które są ze sobą powiązane, współdziałają, wspierają się nawzajem i wpływają na siebie. Jednostki gospodarcze to osoby lub grupy w systemie, które współpracują ze sobą, aby osiągnąć określone cele, takie jak gospodarstwa domowe konsumentów, gospodarstwa domowe przedsiębiorstw i gospodarstwa domowe.
Krótko mówiąc, system gospodarczy można również zdefiniować jako zbiór mechanizmów i instytucji odpowiadających na pytania, co, jak i dla kogo produkowane są dobra i usługi.
Systemy gospodarcze na świecie
Każdy kraj ma swój własny system gospodarczy. Przynajmniej wiadomo, że na świecie istnieją cztery systemy ekonomiczne, w tym tradycyjny, dowodzenia, rynkowy i mieszany.
Tradycyjny
System ten prowadzi swoje życie gospodarcze zgodnie z przyzwyczajeniem. Tradycja społeczeństwa z pokolenia na pokolenie opiera się na czynnikach produkcji, które pochodzą z natury.
Charakteryzuje się brakiem wyraźnego podziału pracy, wciąż zbyt zależnego od natury. System ten wymusza również tradycyjne więzi, którymi są pokrewieństwo. Ponieważ była przekazywana z pokolenia na pokolenie, technologia produkcji jest nadal bardzo prosta i nie ma zaawansowanego środka wymiany.
(Przeczytaj także: Dochód narodowy według ekspertów)
Mimo to ten system ma kilka zalet. Zwolennicy mają silne poczucie braterstwa, pokrewieństwa i wzajemnej współpracy. Ponadto wymiany barterowe opierają się na uczciwości, a ich celem prowadzenia działalności gospodarczej jest wzajemne uzupełnianie się, a nie dążenie do zysku.
Wadą jest to, że w tym systemie sposób myślenia ludzi jest zbyt ogólny i statyczny. Trudno im też dokonać nowych, lepszych przełomów. Ze względu na prostą technologię wyniki produkcyjne są ograniczone. Ten system jest również w stanie zaspokoić potrzeby tylko kilku osób, na przykład tylko jednej wioski.
Komenda
Nazywany także scentralizowanym lub socjalistycznym systemem gospodarczym, system ten sprawia, że rząd odgrywa najważniejszą lub dominującą rolę w regulowaniu działalności gospodarczej. Ten system jest pomysłem niemieckiego filozofa Karola Marksa.
Charakterystyczne jest to, że działalność gospodarczą określa rząd za pomocą przepisów państwowych. Ponadto nie są uznawane indywidualne lub prywatne prawa majątkowe. Nie ma też indywidualnej wolności w prowadzeniu interesów, a środki produkcji są całkowicie kontrolowane przez państwo.
Jednak ten system ma kilka zalet. Rządowi łatwiej jest monitorować i kontrolować gospodarkę. Rząd jest również w pełni odpowiedzialny za całą działalność gospodarczą. Wraz z eliminacją praw jednostki, dobrobyt społeczeństwa jest bardziej sprawiedliwy, a planowanie rozwoju może być realizowane szybciej.
Wadą jest to, że siła twórcza ludzi jest ograniczona i sprzyja powstawaniu czarnego rynku ze względu na zbyt restrykcyjne ograniczenia. Konsumenci mają również ograniczenia w wyborze i określaniu rodzajów usług i towarów. Ponadto rząd jest wyznacznikiem wszystkich polityk, więc mogą działać arbitralnie.
Rynek
Ten system gospodarczy pozwala na podejmowanie decyzji gospodarczych przez producentów i konsumentów. Wszystkie problemy gospodarcze są również pozostawione rynkowi, a główną kontrolą jest cena. Ten system wymaga absolutnej wolności i jest również nazywany Laissez-faire co oznacza, że rząd nie angażuje się w sprawy gospodarcze. System ten był promowany przez szkockiego filozofa Adama Smitha, którego nazywano zachodnią wersją Ojca Ekonomii.
Niektóre cechy tego systemu polegają na tym, że wolności prywatne i społeczne są uznawane w gospodarce. Dozwolona jest również swoboda własności dóbr kapitałowych. Wszystkie działania gospodarcze są oparte na duchu poszukiwania zysku. To właśnie przeciąganie liny między siłami podaży i popytu kształtuje mechanizm rynkowy.
Zaletą tego systemu jest pojawienie się konkurencji, która sprzyja rozwojowi biznesu. Rząd ma również ograniczoną ingerencję. Produkcja opiera się na zapotrzebowaniu rynku lub potrzebach społeczności. Uznanie indywidualnych praw własności może również zachęcić do entuzjazmu w biznesie społecznym.
Jednak ten system ma również pewne wady. System ten może zachęcać do praktyk nieuczciwej konkurencji i tworzyć monopole, które są szkodliwe dla społeczeństwa. Priorytet podmiotów gospodarczych dla maksymalnego zysku może również pomijać interes publiczny.
Mieszać
Jest połączeniem systemu nakazowego i rynkowego. Oznacza to, że rząd ingeruje w sprawy gospodarcze, ale uznaje się również własność prywatną.
Jedną z form interwencji rządu w tym systemie jest ustanowienie przepisów lub praw, które regulują i nadzorują działalność gospodarczą społeczności. Ponadto rząd może również tworzyć spółki państwowe, których celem jest dobra opinia publiczna.
(Przeczytaj również: Polityka fiskalna: rodzaje, role, instrumenty i funkcje)
Cechą charakterystyczną tego systemu jest ograniczenie sektora prywatnego przez państwo, a tym samym uniknięcie monopolu. Rząd ingeruje również w mechanizm działalności gospodarczej, który zachodzi na rynku poprzez politykę gospodarczą. Indywidualne prawa majątkowe są uznawane, ale ich wykorzystanie nie powinno szkodzić interesowi publicznemu.
Zaletą tego systemu jest to, że sektor gospodarczy kontrolowany przez rząd jest bardziej zorientowany na interesy społeczności. Wyraźnie uznaje się również prawa osobiste lub prywatne. Ponadto ceny rynkowe są łatwiejsze do kontrolowania.
Jeśli chodzi o wady, to czasami rola rządu jest cięższa niż sektora prywatnego. Ponadto praktyki KKN mogą pojawić się w rządzie, ponieważ sektor produkcyjny jest bardziej opłacalny przy minimalnym nadzorze.
